Introductie

Toen de hedendaagse beeldhouwer kunstenaar Ronald A. Westerhuis (1971) een paar jaar geleden op zoek ging naar een nieuw atelier, stuitte hij op de verlaten en grotendeels gesloopte IJsselcentrale. Deze elektriciteitsfabriek aan de rafelranden van Zwolle leverde voor een groot deel van de twintigste eeuw de energievoorziening in de omgeving. Na de sloop in 2016 was er van het indrukwekkende complex niet veel meer over. De kenmerkende torenhoge schoorstenen waren naar beneden gehaald met explosieven en van meer dan 90 procent van de gebouwen was geen spoor meer te bekennen. Maar de zogenoemde koelwaterhal bleef bestaan. Decennia lang stroomde daar het kristalheldere IJsselwater doorheen, bedoeld om stoom van te maken voor de energiewinning. Al snel realiseerde Westerhuis zich dat hij deze locatie niet voor zichzelf kon houden. De Koelwaterhal wordt een plaats voor iedereen, een laboratorium voor de kunst en maatschappij van de toekomst.

Van sociëteit tot rooftopcafé

Met de metershoge ruimtes, gigantische stalen balken, dikke betonnen muren en grote ramen heeft de koelwaterhal wel wat weg van een moderne kathedraal. Maar de functie van het gebouw wordt aanzienlijk meer veelzijdig. De kelders zijn onder andere bestemd voor een sociëteit, een plaats waar iedereen welkom is om aan te haken bij gesprekken over mens en maatschappij. Het leefbaar maken van die kelders had trouwens nog wel wat voeten in aarde. Toen Westerhuis het complex overnam, reikte de laag slib op de bodem nog tot aan zijn middel. Het zou onmogelijk zijn om de kelders leeg te pompen, was de heersende opinie. Westerhuis dook er letterlijk en figuurlijk zelf in. Gehuld in een duikpak bracht hij de afgeknapte buizen in kaart, om ze daarna dicht te lassen. Vervolgens werd het water uit de kelders gepompt. Daarmee komt ruim 800 vierkante meter aan ruimte vrij, in een toch al gigantisch complex. Maar de plannen zijn minstens zo groot. Op het terrein komt plaats voor dertig tiny houses, een microsamenleving die tegelijkertijd als laboratorium kan dienen. Het complex wordt volledig zelfvoorzienend, er worden eigen gewassen verbouwd en op het terrein is plaats voor onder andere een no waste restaurant, een ambachtenatelier en een grote expositieruimte.